ذکر زبانی«ذکر»، یعنی یاد کردن، خواه با زبان باشد، یا با قلب یا با هر دو، بعد از نسیان باشد، یا بعد از ادامه ذکر. . و ذکر زبانی به جا آوردن حمد و ثنای الهی، نجوا کردن (آهسته حرف زدن)، درد دل کردن، درخواست کمک از درگاه خدای سبحان و پناه بردن از شر شیاطین انس و جن به آن بارگاه مقدس است. ۱ - فوايد ذكراز راه‌هاى پرورش ایمان، ذکر است. ذكرهاى زبانى، وجود و حضور خداوند را به انسان تلقين مى‌كند و ضمير او را دگرگون مى‌سازد و سرانجام به ذکر قلبی مى‌انجامد. از ديگر فوايد ذكر زبانى اين است كه زبان آدمى به خیر خوى مى‌كند و به طاعت الهی مشغول مى‌گردد. ۱.۱ - ذکر زبانیذکر زبانی به جا آوردن حمد و ثنای الهی، نجوا کردن (آهسته حرف زدن)، درد دل کردن، درخواست کمک از درگاه خدای سبحان و پناه بردن از شر شیاطین انس و جن به آن بارگاه مقدس است. ذکر زبانی گرچه از تمام مراتب ذکر، نازل‌تر است ولی در عین حال مفید فایده است. زیرا که زبان در این ذکر به وظیفه خود قیام کرده و به علاوه ممکن است، این تذکّر پس از مداومت و قیام به شرایط آن، اسباب باز شدن زبان قلب نیز بشود. [۴]
خمینی، روح‌الله، اربعین حدیث، ج۱، ص۲۵۰، نشر فرهنگی رجا.
در روایات اهل بیت (علیهم‌السّلام) این‌گونه ذکر، زیاد به چشم می‌خورد و حتی مورد سفارش قرار گرفته است. چنانچه خود آن بزرگواران نیز در این زمینه الگوی پیروان خود هستند. امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «... پدرم «کثیرالذّکر» بود. من او را هنگام غذا خوردن و راه رفتن در حال ذکر گفتن خدا می‌یافتم، حتی صحبت کردن با دیگران، او را از یاد خدا باز نمی‌داشت. زبانش با گفتن «لااله‌الاالله» به کامش چسبیده بود. او ما را جمع می‌کرد. کسانی را که قرآن خواندن می‌دانستند به قرائت قرآن و کسانی را که قرآن خواندن نمی‌دانستند، به ذکر خدا فرمان می‌داد تا خورشید طلوع کند». تسبیحات حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)، گفتن تسبیحات اربعه، «یا الله» و «یا ربّ»، «لاحَوْلَ‌وَلاقُوَّةَ‌اِلابِاللهِ‌الْعَلیّ‌الْعَظیم» و استغفار و مانند آن، از جمله ذکرهای زبانی می‌باشند که هر کدام ثواب مخصوصی داشته و اثر ارزنده‌ای در انسان ایجاد می‌کند. باید توجه داشت که ذکر زبانی لقلقه زبان نشود و همراه با غفلت دل نباشد، بلکه ذکر زبانی نشان ذکر قلبی و ابراز مکنون دل باشد یا دست‌کم مقدمه ذکر قلبی گردد. ۲ - پانویس
۳ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ذکر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۶/۰۸. فرهنگ شیعه، ص۲۶۶. |